Ελάχιστο εισόδημα ή δικαιότερη κατανομή εισοδήματος;

Γιάννης Τόλιος, διδάκτωρ οικονομικών

Η εξαγγελία της κυβέρνησης για τη θέσπιση «ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος», αφού πρώτα περάσει από ….«πέντε κύματα», είναι ένα ακόμη επικοινωνιακό τρικ, συνέχεια των «φοροελαφρύνσεων», «κοινωνικού μερίσματος», κά. Ουσιαστικά πρόκειται για «μνημείο κοροϊδίας», τι στιγμή που από κάθε λαϊκό νοικοκυριό αρπάζει πχ. 1000 και επιστρέφει 10, ζητώντας ταυτόχρονα στήριξη για συνέχιση της ίδιας πολιτικής.!

Ελάχιστο εισόδημα ή εισόδημα αξιοπρεπούς διαβίωσης;
Προκύπτει κατ’ αρχήν το ερώτημα, πως ορίζεται το «ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα»; Σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ, το εισόδημα στα όρια της φτώχειας υπολογίστηκε το 2013 σε 5.023 € για άγαμο (ή 418 το μήνα) και 10.547 € για τετραμελή οικογένεια (ή 879 το μήνα). Με βάση αυτό το όριο, σήμερα, σε συνθήκες φτώχειας ζει το ¼ του πληθυσμού (2,5 εκατ. άτομα).! 

Από την άλλη οι ρυθμίσεις για τα «κόκκινα δάνεια» προβλέπουν ως «εύλογες δαπάνες διαβίωσης», τουλάχιστον 537 € το μήνα για ένα άτομο, 906 για ένα ζευγάρι, 1.126 ζευγάρι με ένα παιδί, 1.347 ζευγάρι με δύο παιδιά, 1.568 με τρία παιδιά κοκ. Από την άλλη, σύμφωνα με την εξαγγελία της κυβέρνησης το «ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα» (ΕΕΕ), ορίζεται μόλις στα 200 € το μήνα για άγαμο (2.400 το χρόνο) και 400 το μήνα για τετραμελή οικογένεια (4.800 € το χρόνο). Κατά συνέπεια αυτό που ορίζεται ως «ελάχιστο εισόδημα» είναι στην πραγματικότητα ένα «προνοιακό επίδομα» για άτομα που ζουν σε συνθήκες ακραίας φτώχειας, εξασφαλίζοντας απλά τη «βιολογική» τους επιβίωση (2.500 θερμίδες τη μέρα).!

Αξίζει να σημειωθεί ότι η χορήγηση του ΕΕΕ θα είναι συμπληρωματικό σε οποιοδήποτε άλλο εισόδημα, ατόμου ή οικογένειας (πχ. επίδομα ανεργίας) ώστε να φθάνει το αντίστοιχο ποσό.! Επιπρόσθετα το ΕΕΕ θα έχει «πιλοτική» εφαρμογή αρχικά σε 13 δήμους το 2015 (…περίοδος εκλογών) και το 2016 στην υπόλοιπη χώρα, για την κάλυψη 700.000 πάμφτωχων.! Θα ερωτήσει κανείς: έστω κι αυτά τα λίγα, δεν είναι κάτι; Ασφαλώς είναι κάτι.! Όμως πρόκειται για «ψίχουλα κοροϊδίας», ιδιαίτερα αν λειτουργούν παγιδευτικά σε συνειδήσεις, για πολιτική ανοχή και στήριξη συνέχισης της ίδιας πολιτικής. Αν η συγκυβέρνηση ΝΔ-ΠΑΣΟΚ θεωρεί ότι αυτό το μοντέλο εξόδου από την κρίση, προσφέρει μέλλον στην ελληνική κοινωνία και ιδιαίτερα στη νέα γενιά, εκτός από ανάλγητη, είναι και άκρως επικίνδυνη να συνεχίσει τη διακυβέρνηση της χώρας.

Συντριβή μισθών και κοινωνικών δικαιωμάτων Τα αποτελέσματα των Μνημονιακών πολιτικών, με την εφαρμογή των ακραίων νεοφιλελεύθερων μέτρων λιτότητας, έχουν οδηγήσει μισθωτούς- συνταξιούχους και ευρύτερα λαϊκά στρώματα (μικροεπιχειρήσεις, αγροτικά νοικοκυριά, επαγγελματίες, νεολαία κλπ) σε τραγική θέση. Ο απολογισμός της πενταετίας 2010-14 είναι τρομακτικός. Μείωση μισθών και συντάξεων πάνω από 40%, ανεργία 28% και στους νέους 60%, 392.000 «λουκέτα» μικροεπιχειρήσεων, παραγωγική αποψίλωση, μείωση ΑΕΠ -25%, 5.000 αυτοκτονίες, υποβάθμιση κοινωνικών υπηρεσιών (παιδείας-ασφάλισης-υγείας-πρόνοιας), κατεδάφιση εργασιακών δικαιωμάτων, λαφυραγώγηση δημόσιας περιουσίας, κά. 

Είναι εντελώς αποπροσανατολιστικοί οι ισχυρισμοί ότι «όλοι υποφέρουμε» από την κρίση και το Μνημόνιο. Υπάρχουν και κερδισμένοι οικονομικά και πολιτικά. Πρόκειται για τους τραπεζίτες, την εφοπλιστική ελίτ, κρατικοδίαιτους καπιταλιστές, διαπλεκόμενοι «κυβερνώσας» ελίτ με «βαρόνους» των media κά. Το αποτέλεσμα του Μνημονίου είναι η ένταση της ανισοκατανομής εισοδήματος και η συγκέντρωση μεριδίων αγοράς υπέρ μεγάλων ομίλων (πολυκλαδικών και πολυεθνικών), ενώ σε πολιτικό επίπεδο συντελείται ισοπέδωση θεμελιωδών δικαιωμάτων, απαξίωση Βουλής και δραστική συρρίκνωση λαϊκής και εθνικής κυριαρχίας.

Ειδικότερα η ανισοκατανομή εισοδήματος με βάση τα επίσημα στοιχεία, έχει την τελευταία 5ετία, διευρυνθεί τρομακτικά. Το μερίδιο της εργασίας στο ΑΕΠ, σύμφωνα με στοιχεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, μειώθηκε από 62% το 2010 σε 54% το 2013. Από την άλλη, σύμφωνα με την έκθεση Wealth-X της γνωστής Τράπεζας UBS, o αριθμός των πολύ πλούσιων στην Ελλάδα αυξήθηκε αισθητά τα τελευταία χρόνια. Οι πλούσιοι με ατομική περιουσία άνω των 30.000.000 δολαρίων, από 445 το 2010 αυξήθηκαν σε 505 το 2013.! Η συνολική περιουσία των πολύ πλούσιων, εκτιμάται στα 60 δις δολάρια και ανέρχεται στο 24% του ελληνικού ΑΕΠ (250 δις δολάρια το 2013). Άρα η κρίση όχι μόνο δεν πλήττει τα εισοδήματα της οικονομικής ελίτ, αλλά αποτελεί και ευκαιρία αύξησής τους. Τέλος ένας ακόμη δείκτης που αποκαλύπτει την αυξανόμενη ανισοκατανομή εισοδήματος, αφορά το διαθέσιμο εισόδημα του πλουσιότερου 20%, προς το αντίστοιχο εισόδημα του φτωχότερου 20%. Σύμφωνα με στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, το πλουσιότερο 20% το 2009, είχε εισόδημα 5,6 φορές μεγαλύτερο από το φτωχότερο 20%, ενώ το 2012, το πλουσιότερο 20% ανέβασε τη διαφορά στις 6,6 φορές, επιβεβαιώνοντας τη σύμφυτη στον καπιταλισμό τάση οι πλούσιοι να γίνονται πλουσιότεροι και οι φτωχοί φτωχότεροι. Όλα αυτά βέβαια για τη συγκυβέρνηση, θεωρούνται «φυσιολογικά», εμμένοντας στη ίδια πολιτική, με την εποπτεία της «τρόϊκας».

Παραγωγική ανασυγκρότηση και δικαιότερη κατανομή
Το θέμα της δικαιότερης κατανομής και ανακατανομής του εισοδήματος, αποτελεί κρίσιμο ζήτημα όχι μόνο «κοινωνικής δικαιοσύνης», αλλά και «οικονομικής ανάπτυξης». Έχει αποδειχτεί ότι οι πολιτικές λιτότητας συρρικνώνοντας τη ζήτηση, συρρικνώνουν το ΑΕΠ και την απασχόληση. Με τους λαθεμένους «πολλαπλασιαστές» του ΔΝΤ, σε κάθε ποσοστιαία μονάδα μείωσης της συνολικής ζήτησης, είχαμε μείωση -1,7 ποσοστιαίες μονάδες του ΑΕΠ και αύξηση +1 ποσοστιαία μονάδα της ανεργίας. Άρα η ενίσχυση της αγοραστικής δύναμης μισθών και συντάξεων, η αύξηση επενδύσεων πρώτα απ’ όλα δημόσιων και η επαναφορά των συλλογικών συμβάσεων, αποτελούν κρίσιμους παράγοντες τόνωσης της ζήτησης, παραγωγής, απασχόλησης και αύξηση εισοδήματος. Απ’ εδώ και η ανάγκη ενός σχεδίου παραγωγικής ανασυγκρότησης για ανάταξη της οικονομίας και έναρξης διαδικασίας εξόδου από την κρίση. Η επαναφορά του κατώτατου μισθού στο προ κρίσης επίπεδο (751 €), η εφαρμογή προγραμμάτων απασχόλησης, χορήγηση δώρου Χριστουγέννων σε χαμηλοσυνταξιούχους, αύξηση δημοσίων επενδύσεων από 6,5 δις στα 10 δις €, δημόσιος-κοινωνικός έλεγχος τραπεζών, κά, είναι αφετηριακά βήματα για ανάκαμψη, με τελικό στόχο την εξασφάλιση «αξιοπρεπούς εισοδήματος διαβίωσης» σε όλους τους πολίτες, λαμβάνοντας υπ’ όψιν την προσφορά του καθενός στην αύξηση του εθνικού εισοδήματος. 

Ωστόσο για την ανακοπή της φτωχοποίησης και έναρξης της διαδικασίας ανάκαμψης, απαιτείται διαγραφή μεγαλύτερου μέρους του χρέους και αξιοποίηση τοκοχρεολυσίων για στήριξη προγραμμάτων διάσωσης πολιτών από την εξαθλίωση και την προώθηση προγραμμάτων στήριξης ΜΜ-Επιχειρήσεων για δημιουργία νέων θέσεων εργασίας. Αυτός πρέπει να είναι ο κεντρικός στόχος μιας φιλολαϊκής κυβέρνησης, από την επιτυχία του οποίου θα κριθεί όχι μόνο η αξιοπιστία της, αλλά και η ελπιδοφόρα προοπτική της ελληνικής κοινωνίας.