Μισώ τους αδιάφορους

                            

 του Αντόνιο Γκράμσι

«Μισώ τους αδιάφορους. Πιστεύω ότι το να ζεις σημαίνει να εντάσσεσαι κάπου. Όποιος ζει πραγματικά δεν μπορεί να μην είναι πολίτης και ενταγμένος. Η αδιαφορία είναι αβουλία, είναι παρασιτισμός, είναι δειλία, δεν είναι ζωή. Γι’ αυτό μισώ τους αδιάφορους.

Η αδιαφορία είναι το νεκρό βάρος της ιστορίας. Η αδιαφορία δρα δυνατά πάνω στην ιστορία. Δρα παθητικά, αλλά δρα. Είναι η μοιρολατρία. Είναι αυτό που δεν μπορείς να υπολογίσεις. Είναι αυτό που διαταράσσει τα προγράμματα, που ανατρέπει τα σχέδια που έχουν κατασκευαστεί με τον καλύτερο τρόπο. Είναι η κτηνώδης ύλη που πνίγει την ευφυΐα.

Αυτό που συμβαίνει, το κακό που πέφτει πάνω σε όλους, συμβαίνει γιατί η μάζα των ανθρώπων απαρνείται τη βούλησή της, αφήνει να εκδίδονται νόμοι που μόνο η εξέγερση θα μπορέσει να καταργήσει, αφήνει να ανέβουν στην εξουσία άνθρωποι που μόνο μια ανταρσία θα μπορέσει να ανατρέψει. Μέσα στη σκόπιμη απουσία και στην αδιαφορία λίγα χέρια, που δεν επιτηρούνται από κανέναν έλεγχο, υφαίνουν τον ιστό της συλλογικής ζωής, και η μάζα είναι σε άγνοια, γιατί δεν ανησυχεί.
Φαίνεται λοιπόν σαν η μοίρα να συμπαρασύρει τους πάντες και τα πάντα, φαίνεται σαν η ιστορία να μην είναι τίποτε άλλο από ένα τεράστιο φυσικό φαινόμενο, μια έκρηξη ηφαιστείου, ένας σεισμός όπου όλοι είναι θύματα, αυτοί που τον θέλησαν κι αυτοί που δεν τον θέλησαν, αυτοί που γνώριζαν κι αυτοί που δεν γνώριζαν, αυτοί που ήταν δραστήριοι κι αυτοί που αδιαφορούσαν. Κάποιοι κλαψουρίζουν αξιοθρήνητα, άλλοι βλαστημάνε χυδαία, αλλά κανείς ή λίγοι αναρωτιούνται: αν είχα κάνει κι εγώ το χρέος μου, αν είχα προσπαθήσει να επιβάλλω τη βούλησή μου, θα συνέβαινε αυτό που συνέβη;

Μισώ τους αδιάφορους και γι’ αυτό: γιατί με ενοχλεί το κλαψούρισμά τους, κλαψούρισμα αιωνίων αθώων. Ζητώ να μου δώσει λογαριασμό ο καθένας απ’ αυτούς με ποιον τρόπο έφερε σε πέρας το καθήκον που του έθεσε και του θέτει καθημερινά η ζωή, γι’ αυτό που έκανε και ειδικά γι’ αυτό που δεν έκανε. Και νιώθω ότι μπορώ να είμαι αδυσώπητος, ότι δεν μπορώ να χαλαλίσω τον οίκτο μου, ότι δεν μπορώ να μοιραστώ μαζί τους τα δάκρυά μου.

Είμαι ενταγμένος, ζω, νιώθω ότι στις συνειδήσεις του χώρου μου ήδη πάλλεται η δραστηριότητα της μελλοντικής πόλης, που ο χώρος μου χτίζει. Και μέσα σ’ αυτήν την πόλη η κοινωνική αλυσίδα δεν βαραίνει τους λίγους, μέσα σ’ αυτήν κάθε συμβάν δεν οφείλεται στην τύχη, στη μοίρα, μα είναι ευφυές έργο των πολιτών. Δεν υπάρχει μέσα σ’ αυτήν κανείς που να στέκεται να κοιτάζει από το παράθυρο ενώ οι λίγοι θυσιάζονται, κόβουν τις φλέβες τους. Ζω, είμαι ενταγμένος. Γι’ αυτό μισώ αυτούς που δεν συμμετέχουν, μισώ τους αδιάφορους».
11 Φεβρουαρίου 1917
Πηγή: Μισώ τους αδιάφορους, του Αντόνιο Γκράμσι - RAMNOUSIA

Παύλος Παπαδάτος: Ο πρόθυμος λαγός της χουντικής κυβέρνησης

πρόθυμος λαγός της χουντικής κυβέρνησης, υποστηρικτής των μνημονίων, της ανεργίας, της φτώχειας, των αυτοκτονιών....... έχει το θράσσος να δίνει και συμβουλές!!!!!

   

Παύλος Παπαδάτος: Ο λαϊκισμός είναι το εθνικό μας χόμπι!Δευτέρα, 2 Σεπτεμβρίου 2013





Η θέσης του ΔΝΤ σχετικά με το χρέος της χώρας μας είναι όχι μόνο γνωστή αλλά και η μόνη σωστή: Το ελληνικό χρέος θα είναι βιώσιμο μόνο αν υπάρξει ένα νέο «σημαντικό κούρεμα».

Η Γερμανική θέση από την άλλη πλευρά αρχίζει να ξεκαθαρίζει: Ένα επιπλέον δάνειο της τάξεως των δέκα δις ευρώ και πιθανή μετακύληση του χρέους.

Τι σημαίνει αυτό; Διαιώνιση του χρέους, επιδείνωση της οικονομικής μας αθλιότητας και ασφυκτικός έλεγχος της χώρας.. Φυσικά, τα ακόμη πιο δυσοίωνα μαντάτα θα μας έλθουν μετά τις γερμανικές εκλογές! Ας μην ξεχνάμε και το «μαξιλάρι» των καταθέσεων! Είμαστε όμως 100% υπεύθυνοι για τα χάλια μας και, ως φαίνεται, δεν θέλουμε να αλλάξουμε νοοτροπία.

Έτσι, ενώ πιέζαμε ασφυκτικά την τρόικα να μας επιτρέψει να μειώσουμε το ΦΠΑ εστίασης, σε έλεγχο που έγινε σε 1500 επιχειρήσεις απεδείχθη ότι υπήρχαν μόνο 4 ευσυνείδητοι επιχειρηματίες που είχαν μειώσει τις τιμές! Πολλοί μάλιστα εξ αυτών τις είχαν αυξήσει κιόλας!

Το υπουργείο υγείας μας πληροφορεί ότι υπάρχει γιατρός που υπογράφει 4.400 συνταγές το μήνα –μία ανά λεπτό εργασίας- και ο μέσος όρος συνταγογράφισης ενός άλλου γιατρού είναι 3.400 ευρώ! Απίστευτα αναλγησία και φυσικά εξασφαλισμένη ατιμωρησία!

Ανοίγουν τα σχολεία και αντί καθηγητές και δάσκαλοι να υποδεχθούν τα παιδία με ανοιγμένες αγκαλιές απειλούν να τα υποδεχθούν με κλεισμένες αίθουσες!

Γυρίζεις σπίτι σου από τις δήθεν διακοπές, και εκεί που μετράς και το τελευταίο σου ευρώ, για να οργανώσεις κάπως τα οικονομικά σου –ξεχνώντας που ζεις- αντικρίζεις δύο νέα ΦΑΠ και ένα χαράτσι, ώστε το υπουργείο οικονομικών να αποσυντονίσει τελείως την ζωή σου όπως είναι το ίδιο.

Ζούμε σε μία χώρα που το 80% των κατοίκων έχει τουλάχιστον μία κατοικία και όταν κάποιοι «δυσκολεύονται» να πληρώσουν το στεγαστικό τους δάνειό – ας είναι καλά η σεισάχθεια που δημιούργησε χιλιάδες νέους μπαταξτίδες- αναλαμβάνουν οι πολιτικοί μας να το παίξουν φιλεύσπλαχνοι τραπεζίτες. Έτσι δεν επιτρέπουν την εξυγίανση της στεγαστικής αγοράς, τη στιγμή μάλιστα που σχετικά εύκολα θα έβρισκε κάποιος σπίτι, πληρώνοντας ως ενοίκιο το μισό από ό,τι είναι η δανειακή του δόση!

Δυστυχώς η αναβλητικότητα και ο λαϊκισμός που μας κατάστρεψαν, εξακολουθούν να είναι το εθνικό μας χόμπι!

Σημείωση

Τις ημέρες αυτές λαμβάνει χώρα στο Εδιμβούργο το μεγαλύτερο festival του κόσμου με 1500 παραστάσεις και μεταξύ αυτών δεκάδες παραστάσεις που αφορούν τον ελληνικό πολιτισμό. Στο εν λόγω festival δεν συμμετέχει ούτε ένα Έλληνας καλλιτέχνης! Και ναι μεν ο μήνας Αύγουστος είναι ο μήνας «αρπαχτής», των καλλιτεχνών μας, λες και δεν είναι οι άλλοι, αλλά δεν θα έπρεπε να είναι μήνας δράσης του Υπουργείου πολιτισμού; (Μαθαίνω όμως, ότι το υπουργείο σύντομα αφυπνίζεται)!

Παύλος Παπαδάτος

εκτός από το να βρούμε δουλειά πρέπει να κόψουμε και τη "μαλακία".

Το ημερολόγιο ενός ανέργου

      

Άνεργος-ξεάνεργος, κάνε και κάτι
Θέλω να σημειώσω κάτι για να είμαστε ξηγημένοι. Ο προσδιορισμός "άνεργος", αδέρφια, μη νομίζουμε ότι από μόνος του μας κάνει και σωστούς. Για να είσαι σωστός, άνεργος-ξεάνεργος πρέπει να μάχεσαι, να προσπαθείς ν' αλλάξεις τον κόσμο όλο. Εσένα, τους γύρω σου, τα πάντα.

Αν είσαι μαλάκας (με την καλή έννοια) και πέσεις στην ανεργία, μαλάκας θα μείνεις. Απλά θα είσαι ένας μαλάκας άνεργος. Και μη μου πείτε ότι υπερβάλλω, γιατί αν οι άνεργοι ήσαν σωστοί δεν θα είχε μείνει αυτή η κυβέρνηση στη θέση της, να ξεπουλάει τα πάντα και να εξαθλιώνει τον κόσμο όλο και περισσότερο. Ούτε η προηγούμενη, βέβαια, ούτε η προπροηγούμενη κ.ο.κ.

Γι΄ αυτό, εκτός από το να βρούμε δουλειά πρέπει να κόψουμε και τη "μαλακία". Πάμε σε πορείες, είμαστε τρεις κι ο κούκος και μετά μάς φταίει η ανεργία και η μιζέρια που φέρνει μαζί της. Ξυπνάτε ρεεεεε, μην αρχίσω και βρίζω και μου κόψουν το σημείωμα γ#@$@ την αγανάχχχχτησή μου γ#@$@!!!
Ανδρέας , 40 χρ.

Δεν είναι φοβερά τα νέα;

Είχα επιτύχει σε διαγωνισμό ΑΣΕΠ το 2009 και λόγω της τρόικας,ο διορισμός μου μπήκε στο συρτάρι. Τώρα μαθαίνω ότι ξεκίνησαν οι απολύσεις στο δημόσιο. Επιτέλους ανοίγει ο δρόμος της πρόσληψης μου.

Καιρός ήταν να γυρίσει ο τροχός να γα…

Προχτές στη δουλειά προσέλαβαν μια καινούρια κοπέλα στη θέση μιας άλλης που αρνούνταν να υπογράψει τη νέα σύμβαση. Ξέρετε πόσα παίρνει;Πεντακόσια ευρώ και εγώ γαμιέμαι εκεί μέσα δέκα ολόκληρα χρόνια για μόλις 600.Είναι δικαιοσύνη αυτό;

Το προηγούμενο βράδυ η αστυνομία έσπασε στο ξύλο έναν άστεγο που κοιμόνταν στα σκαλιά της οικοδομής. Εγώ μαλάκας είμαι που πληρώνω ενοίκιο;

Επιτέλους έκοψε η ΔΕΗ το ρεύμα της κωλόγριας του 1ου. Εμείς δηλαδή είμαστε τα κορόιδα που στερούμαστε χίλια δυο για να πληρώνουμε τα κερατιάτικα της ΔΕΗ;

Μια γνωστή μου πέρασε στο δήμο με τετράμηνη σύμβαση. Μου εκμυστηρεύτηκε πως έγινε κάποιο λάθος στον ΑΣΕΠ με τα χαρτιά και μάλλον στάθηκε τυχερή. Έκανα αμέσως ένσταση με αποτέλεσμα να χάσει τελικά τη θέση.

Η τράπεζα πήρε το σπίτι του γείτονα. Να μένει στους δρόμους όποιος δεν πληρώνει τις υποχρεώσεις του.

Mια γυναίκα στο σούπερ μάρκετ έκρυψε ένα βούτυρο κάτω απ το παλτό της. Κατευθείαν ειδοποίησα την ασφάλεια του καταστήματος γιατί δεν είμαι κορόιδο να πληρώνω τους λογαριασμούς μου αντί να κλέβω.

Στη δουλειά θα αντικαταστήσουν 100 εργάτες με ρομπότ. Καιρός ήταν να πάρουν πόδι οι αμόρφωτοι λεχρίτες που κάθε λίγο και λιγάκι απειλούσαν με απεργία.

Στη λαϊκή πάντα έπιανε το καλύτερο πόστο και μάζευε τα καλύτερα αποφάγια. Χτες πήγε από τροφική δηλητηρίαση. Το πόστο του από σήμερα ανήκει σε κάποιον άλλο.

Ο σκατόγερος στον τρίτο επιτέλους ψόφησε. Εξακόσια ολόκληρα ευρώ σύνταξη έπερνε απ’ το κράτος και εγώ νέος άνεργος με όνειρα και μηδέν εισοδήματα.

Με απέλυσαν χτες ύστερα από χρόνια σκληρής εργασίας. Ο γείτονας μου έχει ακόμα δουλειά έστω και κακοπληρωμένη. Έριξα φόλα στο κοπρόσκυλο του.

Αγάααααπη σου έχω σπουδαία νέα. Σήμερα στη δουλειά μας ανακοίνωσαν πως ο βασικός μας ανταγωνιστής έβαλε λουκέτο και άφησε 200 εργαζόμενους στο δρόμο. Θα πάρουμε σύντομα το μερίδιό του στην αγορά. Δεν είναι φοβερά τα νέα;

http://aristeroblog.gr/

 

Το τέρας μέσα μας: Το πείραμα του Μίλγκραμ

Ένα εκπληκτικό πείραμα της ψυχολογίας, ουσιαστικά μια «φάρσα» που ξεγύμνωσε την ανθρώπινη ψυχή.

Το 1961, ο είκοσι εφτάχρονος Στάνλει Μίλγκραμ, επίκουρος καθηγητής ψυχολογίας στο Γέιλ, αποφάσισε να μελετήσει την υπακοή στην εξουσία. Είχαν περάσει λίγα μόνο χρόνια από τα φρικτά εγκλήματα των Ναζί και γινόταν μια προσπάθεια κατανόησης της συμπεριφοράς των απλών στρατιωτών και αξιωματικών των SS, οι οποίοι είχαν εξολοθρεύσει εκατομμύρια αμάχων. Η ευρέως αποδεκτή εξήγηση –πριν το πείραμα του Μίλγκραμ- ήταν η αυταρχική τευτονική διαπαιδαγώγηση και η καταπιεσμένη –κυρίως σεξουαλικά- παιδική ηλικία των Γερμανών. Όμως ο Μίλγκραμ ήταν κοινωνικός ψυχολόγος και πίστευε ότι αυτού του είδους η υπακοή –που οδηγεί στο έγκλημα- δεν μπορεί να είναι αποτέλεσμα μόνο της προσωπικότητας, αλλά περισσότερο των πιεστικών συνθηκών. Και το απέδειξε κάνοντας τη «φάρσα» του.
Τα υποκείμενα του πειράματος ήταν εθελοντές, κυρίως φοιτητές, οι οποίοι καλούνταν έναντι αμοιβής να συμμετέχουν σε ένα ψυχολογικό πείραμα σχετικό με τη μνήμη.
Χώριζε τους φοιτητές σε ζεύγη και –μετά από μια εικονική κλήρωση- ο ένας έπαιρνε το ρόλο του «μαθητευομένου» και ο άλλος του «δασκάλου».
Ο έκπληκτος «μαθητευόμενος» δενόταν χειροπόδαρα σε μια ηλεκτρική καρέκλα και του περνούσαν ηλεκτρόδια σε όλο το σώμα. Έπειτα του έδιναν να μάθει δέκα ζεύγη λέξεων.
Ο «δάσκαλος», από την άλλη, καθόταν μπροστά σε μια κονσόλα ηλεκτρικής γεννήτριας. Μπροστά του δέκα κουμπιά με ενδείξεις: «15 βολτ, 30 βολτ, 50 βολτ κλπ.» Το τελευταίο κουμπί έγραφε: «450 βολτ. Προσοχή! Κίνδυνος!»
Πίσω από το «δάσκαλο» στεκόταν ο πειραματιστής, ο υπεύθυνος του πειράματος. (Και περνάμε σε ενεστώτα για να γίνουμε μέτοχοι της στιγμής.)

«Θα λέτε την πρώτη λέξη από τα ζεύγη στο μαθητευόμενο. Αν κάνει λάθος θα σηκώσετε το πρώτο μοχλό και θα υποστεί ένα ηλεκτροσόκ 15 βολτ. Σε κάθε λάθος θα σηκώνετε τον αμέσως επόμενο μοχλό», λέει ο πειραματιστής και ο «δάσκαλος» αισθάνεται ήδη καλά που δεν του έτυχε στην κλήρωση ο άλλος ρόλος.

Το πείραμα ξεκινάει.
Ο «δάσκαλος» λέει τις λέξεις από το μικρόφωνο. Ο «μαθητευόμενος», ήδη τρομαγμένος, απαντάει σωστά, αλλά όχι για πολύ. Μόλις κάνει το πρώτο λάθος ο «δάσκαλος» γυρνάει να κοιτάξει τον πειραματιστή. Εκείνος του λέει να προχωρήσει στο πρώτο ηλεκτροσόκ. Ο «δάσκαλος» υπακούει. 15 βολτ δεν είναι πολλά, αλλά ο «μαθητευόμενος» έχει αλλάξει ήδη γνώμη. Παρ’ όλα αυτά απαντάει σωστά σε άλλη μια ερώτηση, αλλά στο επόμενο λάθος δέχεται 30 βολτ. «Αφήστε να φύγω», λέει ο «μαθητευόμενος» που δεν μπορεί να λυθεί. «Δε θέλω να συμμετάσχω σε αυτό το πείραμα.» Ο «δάσκαλος» κοιτάει τον πειραματιστή. Εκείνος του κάνει νόημα να συνεχίσει.
Τα βολτ αυξάνονται και τώρα πια ο πόνος είναι εμφανής στο πρόσωπο του «μαθητευόμενου», που εκλιπαρεί να τον αφήσουν ελεύθερο. Στα 200 βολτ ταρακουνιέται ολόκληρος. Ο «δάσκαλος» πριν κάθε ηλεκτροσόκ γυρνάει να κοιτάξει τον πειραματιστή. Εκείνος, με σταθερή φωνή, του λέει ότι το πείραμα πρέπει να συνεχιστεί. Ο «δάσκαλος» συνεχίζει να βασανίζει έναν άγνωστο, έναν απλό φοιτητή που κλαίει, ζητάει τη βοήθεια του Θεού και παρακαλεί να τον λυπηθούν. Δεν μπορεί πια να απαντήσει στις ερωτήσεις, αλλά ο πειραματιστής λέει στο «δάσκαλο»:

«Τη σιωπή την εκλαμβάνουμε ως αποτυχημένη απάντηση και συνεχίζουμε με την τιμωρία.»Στα 345 βολτ ο «μαθητευόμενος» τραντάζεται ολόκληρος, ουρλιάζει και χάνει τις αισθήσεις του.
Ο «δάσκαλος», ιδρωμένος και με τα χέρια του να τρέμουν, κοιτάει τον πειραματιστή.«Μην ανησυχείτε», λέει εκείνος, «το πείραμα είναι απολύτως ελεγχόμενο... Συνεχίστε με τον τελευταίο μοχλό.»
«Μα είναι λιπόθυμος», λέει ο «δάσκαλος».

                                              

«Δεν έχει καμιά σημασία. Το πείραμα πρέπει να ολοκληρωθεί. Συνεχίστε με τον τελευταίο μοχλό.»Πόσοι από τους εθελοντές έφτασαν ως τον τελευταίο μοχλό;
Πριν ξεκινήσει το πείραμα του ο Μίλγκραμ είχε κάνει μια «δημοσκόπηση» ανάμεσα στους ψυχιάτρους και στους ψυχολόγους, ρωτώντας ‘τους τι ποσοστό των εθελοντών θα έφτανε ως τον τελευταίο μοχλό.Σχεδόν όλοι απάντησαν ότι κανείς δε θα έφτανε ως τον τελευταίο μοχλό, πέρα ίσως από κάποια άτομα με κρυπτοσαδιστικές τάσεις, καθαρά παθολογικές.
Δυστυχώς έκαναν λάθος.

Μόλις το 5% των «δασκάλων» αρνήθηκαν εξ’ αρχής να συμμετάσχουν σε ένα τέτοιο πείραμα και αποχώρησαν –συνήθως βρίζοντας τον πειραματιστή. Το υπόλοιπο 95% προχώρησε πολύ το πείραμα, πάνω από τα 150 βολτ. Και το 65%... Έφτασε μέχρι τον τελευταίο μοχλό, τα πιθανότατα θανατηφόρα 450 βολτ!
Που έγκειται η φάρσα;
Ο «μαθητευόμενος» δεν ήταν φοιτητής, αλλά ηθοποιός, που είχε προσληφθεί από το Μίλγκραμ για αυτόν ακριβώς το «ρόλο». Δεν υπήρχε ηλεκτρισμός ούτε ηλεκτροσόκ. Ο ηθοποιός υποκρινόταν. Το μοναδικό πειραματόζωο ήταν ο «δάσκαλος». Όμως τα αποτελέσματα ήταν αληθινά: Το μεγαλύτερο ποσοστό των ανθρώπων θα υπακούσει και θα βασανίσει –ίσως και θα σκοτώσει- έναν άγνωστο του, αρκεί να δέχεται εντολές από κάποιον με κύρος (στην προκειμένη περίπτωση επιστημονικό) και ταυτόχρονα να αισθάνεται ότι δεν τον βαρύνει η ευθύνη για ό,τι συμβεί –αφού εκείνος «απλά ακολουθούσε τις διαταγές». Και φυσικά οι περισσότεροι από εμάς θα σκεφτούν όταν μάθουν για αυτό το πείραμα: «Εγώ αποκλείεται να έφτανα ως τον τελευταίο μοχλό.»
Όμως δείτε τι συμβαίνει στην κοινωνία μας, κάθε μέρα.

Ο υπάλληλος της ΔΕΗ που δέχεται να κόψει το ρεύμα από έναν άνεργο ή άπορο, ξέροντας ότι έτσι τον ταπεινώνει, τον υποβάλει σε ένα διαρκές βασανιστήριο και πιθανότατα θέτει σε κίνδυνο τη ζωή του, ανήκει στο 65% του τελευταίου μοχλού. Και δεν είναι καθόλου κρυπτοσαδιστής. Απλά ακολουθάει τις εντολές που του έδωσαν.
Ο υπάλληλος του σούπερ-μάρκετ που σου δίνει το χαλασμένο ψάρι και σε διαβεβαιώνει ότι είναι φρέσκο (μιλώ εξ’ ιδίας πείρας, ως αγοραστής) δε σε μισεί, παρότι γνωρίζει ότι μπορεί να πάθεις και δηλητηρίαση. Απλώς ακολουθάει εντολές. Ο αστυνομικός ο οποίος ραντίζει με χημικά τους διαδηλωτές δεν είναι κρυπτοσαδιστής –αν και πολλοί θα διαφωνήσουν στο συγκεκριμένο παράδειγμα. Απλώς κάνει τη δουλειά του. Ο υπάλληλος της εφορίας ή της τράπεζας που υπογράφει την κατάσχεση κάποιου σπιτιού για 1.000 ευρώ χρέος, θα έφτανε ως τον τελευταίο μοχλό στο πείραμα. Γιατί υπακούει.
Ο πολιτικός που υπογράφει το μνημόνιο το οποίο οδηγεί ένα ολόκληρο έθνος στην εξαθλίωση του νεοφιλελευθερισμού θα έφτανε μέχρι τον τελευταίο μοχλό. Και αυτός υπακούει, σε εντολές πολύ πιο ισχυρές από εκείνες του πειραματιστή με την άσπρη φόρμα. Αν όμως δούμε το πείραμα του Μίλγκραμ από την ανθρωπιστική-ηθική του πλευρά (από την πλευρά του 5% που αρνήθηκε να υπακούσει) θα καταλάβουμε ότι κανένας δεν είναι άμοιρος ευθυνών. Αν σε διατάζουν να κάνεις κάτι που προκαλεί κακό στον άλλον, στο συμπολίτη σου, σε έναν μετανάστη, σε έναν άνθρωπο (ή σε ένα ζώο, αλλά αυτό περιπλέκει πολύ τα πράγματα, εφόσον συνεχίζουμε να τρώμε κρέας), πρέπει να αρνηθείς να υπακούσεις. Ακόμα κι αν χάσεις το μπόνους παραγωγικότητας, την προαγωγή, την επανεκλογή, τη δουλειά σου.
Μόνο όταν θα είμαστε έτοιμοι να αρνηθούμε να υπακούσουμε στις «μικρές» και καθημερινές εντολές βίας –με τις οποίες οι περισσότεροι ασυνείδητα συμμορφωνόμαστε, μόνο όταν θα είμαστε έτοιμοι να προβούμε σε μια γενικευμένη και μέχρι τέλους πολιτική, κοινωνική, καταναλωτική ανυπακοή, μόνο όταν μάθουμε να συμπεριφερόμαστε ως αυτεξούσιοι άνθρωποι και όχι ως ανεύθυνοι υπάλληλοι, μόνο τότε θα μπορέσουμε να γκρεμίσουμε τη λαίλαπα του νεοφιλελευθερισμού που μας θέλει υπάνθρωπους, υπάκουους και υπόδουλους.
Και μια τελευταία παρατήρηση:

Τα υποκείμενα του πειράματος του Μίλγκραμ, οι εθελοντές φοιτητές, μάθαιναν από εκείνον ποιος ήταν ο στόχος του πειράματος. Μάθαιναν ότι ο «μαθητευόμενος» ήταν ηθοποιός και ότι δεν είχε ποτέ υποστεί ηλεκτροσόκ. Ο Μίλγκραμ το έκανε αυτό για να τους ανακουφίσει, αλλά πέτυχε το ακριβώς αντίθετο. Αυτοί οι άνθρωποι, ειδικά το 65% που είχε φτάσει ως τον τελευταίο μοχλό, πέρασαν την υπόλοιπη ζωή τους κυνηγημένοι από τις Ερινύες της πράξης τους. Γιατί συνειδητοποίησαν ότι δεν ήταν τόσο αθώοι και τόσο «καλοί» όσο ήθελαν να πιστεύουν για τον εαυτό τους.